Bản sắc cộng đồng: Cách để một không gian trở thành "nơi thuộc về"

Văn hoá không nằm trong nội quy. Nó nằm trong những hành vi xảy ra khi bạn không có mặt.

Có một điều ít người nói ra: phần lớn nguyên nhân lõi khiến cộng đồng chưa hiệu quả không phải vì thiếu nội dung hay thiếu hoạt động, thử thách. Mà vì không ai/quá ít thành viên cảm nhận được mình thuộc về không gian đó.

Bạn có thể tổ chức sự kiện đều đặn, đăng bài đầy đủ, chăm chỉ trả lời bình luận, nhưng nếu người bước vào không cảm được “đây là nơi dành cho mình”, họ sẽ chỉ ở lại như khách qua đường.

Lợi ích khiến thành viên gia nhập cộng đồng, nhưng lợi ích VÀ cảm giác

mới khiến họ ở lại.

Con người vận hành đa phần dựa trên cảm xúc vi mô: cảm giác an toàn khi nói ra điều khó nói, cảm giác được lắng nghe thật sự, cảm giác không cần gồng lên để tỏ ra giỏi hơn mình thực tế. Những cảm giác này diễn ra âm thầm, vô thức nhưng lại quyết định hoàn toàn việc một người có mở lòng hay khép lại, có trở thành thành viên trung thành hay chỉ đứng ngoài rìa.

Mỗi cộng đồng đều có “khí chất” riêng. Đây là lý do giải thích vì sao cùng một cộng đồng do mình khai sinh nhưng mỗi không gian đều mang một bản sắc riêng có. Bạn có thể dễ dàng nghiệm lại cảm giác khi bạn nghĩ về Community Growth Lab hay Bloom Once More, cho đến những cộng đồng bạn biết.

Bản sắc cộng đồng chính là thứ cảm giác đó. Nó không phải quy tắc cộng đồng. Bản sắc được tạo thành từ năng lượng chung, từ cách mọi người nghĩ, nói, cư xử khi học tập và sinh hoạt cùng nhau.

Sau nhiều năm hoạt động trong ngách “community led growth” cũng như thời gian nghiên cứu sâu sắc, nghiêm túc các cộng đồng, mình tổng hợp lại 6 “chất liệu” chính trong một cộng đồng có bản sắc.

1. Triết lý: Điều lớn hơn mỗi cá nhân

Triết lý là “cái lõi” để trả lời một câu duy nhất: vì sao cộng đồng này tồn tại?

Con người gắn bó với điều khiến họ thấy mình đang đi cùng một ý nghĩa chung. Khi ý nghĩa đủ rõ, mọi thứ còn lại như hoạt động, chương trình, quy tắc đều trở nên CÓ LÝ.

Một triết lý tốt thường rất giản dị:

“Chúng ta ở đây để mỗi người tiến bộ thật, và không phải một mình.”

Triết lý không cần hoa mỹ, nó giúp người nghe mường tượng được đường đi cũng như cảm giác tích cực khi tìm hiểu triết lý đó. Triết lý của CGL từ lúc khởi tạo cho đến nay vẫn không thay đổi vì nó là xương sống của mọi thứ khác trong hệ sinh thái: “TẠO RA CẢM GIÁC THUỘC VỀ”.

2. Giá trị cốt lõi: Cách chúng ta cư xử với nhau

Giá trị cốt lõi là “luật bất thành văn”.

Khoa học về hành vi nhóm chỉ ra: những điều được lặp lại nhiều lần sẽ trở thành chuẩn mực. Vì vậy, giá trị phải đi cùng hành vi có thể nhìn thấy, không phải những từ chung chung.

Ví dụ:

• Tôn trọng: không nói móc, không công kích cá nhân.

• Chủ động học tập: chia sẻ điều mình thử áp dụng và thấy hiệu quả đến mọi người.

• Trách nhiệm: luôn hoàn thành nhiệm vụ được giao.

3. Câu chuyện gốc: Chúng ta đến từ đâu

Mỗi cộng đồng đều có một lý do hình thành, thường bắt đầu từ một nhu cầu chưa được đáp ứng, một nỗi đau chung hoặc một ước mơ chưa có nơi chạm tới. Chữ “why” khi bạn muốn khởi tạo một cộng đồng bất kỳ.

Tham khảo Community Toolbox tập hợp mọi công cụ bạn cần để xây dựng cộng đồng.

Một câu chuyện gốc giúp tất cả nhìn cùng một hướng:

• Founder nhìn thấy điều gì mà người khác bỏ qua?

• Khoảng trống nào trong thị trường này khiến cộng đồng của bạn cần có mặt?

• Hành trình bạn mời mọi người bước vào là hành trình gì?

Con người dễ nhớ mọi thứ qua ký ức của những câu chuyện. Và chính câu chuyện cho họ cảm giác đang ở NHÀ CHUNG.

4. Hành vi chuẩn: Văn hoá được đo bằng cách ta hành xử khi khó

Khi mọi chuyện êm ả, ai cũng dễ tử tế.

Văn hoá thật sự hiện ra khi có tranh luận, khi ai đó sai, khi có việc cần xử lý nhanh.

Để cộng đồng không trôi thành “chợ”, cần ba thứ rõ ràng:

• Hành vi được khuyến khích.

• Hành vi cần điều chỉnh.

• Hành vi không chấp nhận.

Bạn cần thiết lập bộ quy tắc cộng đồng rõ ràng, mạch lạc và áp dụng nhất quán, khi đó, văn hoá sẽ hình thành và duy trì xuyên suốt hành trình cộng đồng.

5. Nghi thức: Nhịp điệu để mọi người cảm thấy đang đồng hành

Nghi thức tạo sự ổn định, giúp mọi người cảm thấy mình thuộc về một vòng chuyển động chung. Một cộng đồng có nghi thức cũng giống như một nhóm người có lịch hẹn quen thuộc.

Không cần phải long trọng hay phức tạp; chỉ cần lặp lại đều đặn để thành viên có “điểm neo” và biết được là: mọi người đang đi cùng nhau. Những nhịp điệu nhỏ như một câu hỏi mỗi tuần, một buổi check-in đầu tháng, một khoảnh khắc tổng kết cuối tuần, một sự kiện hàng tháng…

Nghi thức chỉ có hiệu lực khi nó sống được. Đừng đặt ra quá nhiều nhịp khiến thành viên thấy mệt hoặc đội ngũ không giữ nổi. Chỉ chọn những nghi thức mà cộng đồng thực sự có thể duy trì đều đặn.

6. Phong thái người dẫn dắt: Vai trò của “thought leader” trong cộng đồng

Một cộng đồng chỉ mạnh khi người dẫn dắt có phong thái rõ ràng. Không phải dáng vẻ bề ngoài, phong thái ở đây là cách bạn suy nghĩ, đặt câu hỏi, phản hồi, và định hình tiêu chuẩn cho cả tập thể.

Phong thái của bạn tạo ra chuẩn mực ban đầu (sau đó cộng gộp với những hành vi của thành viên, tất cả tạo thành bản sắc)

• Bạn tôn trọng thành viên, mọi người noi gương theo bạn.

• Bạn truyền tải chuyên môn giá trị, thành viên nghiêm túc học tập.

• Bạn suy nghĩ sâu, cộng đồng bắt đầu đào sâu theo.

• Bạn bình tĩnh khi xử lý sự cố, mọi người bớt phản ứng theo cảm tính.

Cộng đồng quan sát bạn nhiều hơn bạn nghĩ. Họ không học từ nội quy (nói thẳng ra là mọi người ít thời gian, một số sẽ lười đọc), họ học từ hành vi và năng lượng bạn phát ra.

Và đó chính là lý do phong thái người dẫn dắt luôn là một phần của bản sắc cộng đồng, dù bạn có viết ra hay không.

Khi 6 CHẤT LIỆU trên hòa thành một khối liên kết và nhất quán, cộng đồng không chỉ là một nhóm người tụ lại, mà trở thành một “hệ sinh thái” có sức sống ~ nơi ai đến cũng cảm thấy mình đang ở đúng chỗ, chí ít là chỗ phù hợp tại thời điểm đó.

TẶNG BẠN BỘ CÂU HỎI CHIÊM NGHIỆM VỀ BẢN SẮC CỘNG ĐỒNG

1. Triết lý: Lý do cộng đồng tồn tại